چرا نشست قاهره پایان بحران عربی نیست؟

 نشست قاهره در شرایطی برگزار می شود که قطر ساعاتی پس از تعیین ضرب الاجل و تمدید مهلت 48 ساعته سه کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس یعنی عربستان، بحرین و امارات پاسخ خود را تحویل کویت کشور میانجی حل بحران شورای همکاری داده است. در پاسخ مقامات دوحه در قبال خواسته های محافل عرب،چرخشی اساسی نسبت به مواضع قبل دیده می شود. بدون تردید چرخش اساسی و نرمش نرم قطر در قبال خواسته های محافل عرب را باید به معنی تقدم و اولویت منطق مذاکره و دیپلماسی بر اولتیماتوم و اجبار و زور در حل بحران های دیپلماتیک دانست. آنگونه که محمد عبدالرحمن آل‌ثانی وزیر خارجه قطر عنوان کرده است، اتخاذ چنین الگویی از تشدید تنش و گسترش بحران جلوگیری خواهد کرد.

   در پاسخ مقامات دوحه انعطاف و نرمش بر برخی موضوعات و مسائلی شده که در حکم خطوط قرمز محافل عربی است. در این ارتباط مقامات دوحه با اخراج اعضای حماس از اراضی قطر، ساکت کردن شیخ یوسف القرضاوی رئیس اتحادیه علمای جهان اسلام و شاید مهاجرت وی به استانبول، ملزم کردن شبکه الجزیره به توقف تبلیغات تحریک آمیز، فتنه انگیز و ضد مصری و پرداخت جریمه به قاهره و قطع کل ارتباطات مالی با اخوان المسلمین و بیرون کردن برخی از رهبران کنونی آن از دوحه موافقت کرده اند و متعهد شدند که روابط خود با تهران را کاهش دهد، اما کاهش این روابط باید با تصمیم و موافقت همه اعضای شورای همکاری خلیج فارس باشد. محققاً این نرمش و انعطاف قطر در راستای لزوم اتحاد و اشاعه ثبات در منطقه، رسیدن به اهدف تعیین‌شده در نشست ریاض و ضرورت شکست تروریسم در منطقه، اتخاذ شده است.

حال در این راستا نشست قاهره با حضور وزرای خارجه عربستان، بحرین، مصر و امارات،در جهت هماهنگی مواضع و رایزنی این چهار کشور در زمینه برداشتن گام‌های آتی در قبال قطر و تبادل نظر و ارزیابی ارتباطات بین‌المللی و منطقه‌ای کنونی برگزار شده است.

   با مجموع شواهد و قراینی که از اعلام مواضع چهار کشور عربستان سعودی، بحرین، مصر و امارات پیداست به نظر نمی رسد که نشست قاهره پایان بحران عربی باشد. در این ارتباط مواضع نامنعطف عربستان گره کور از کلاف سر درگم این بحران است. این مواضع نامنعطف اخیراً در اظهارات عادل الجبیر وزیر امور خارجی عربستان شنیده شده است. آنگونه که عادل الجبیر گفته است، مطالبات و شروط 13 گانه محافل عربی مذاکره ناپذیر و هرگونه پایان محاصره قطر، لغو تحریم و از سر گیری روابط دیپلماتیک در اجرای کامل آن است. از طرف دیگر نظر به آنکه محافل عربی اهداف دیگری در بحران قطرتعقیب می کنند، نشان می دهد که نشست قاهره بیشتر یک نمایش قدرت در راستای اتحاد گرایی و ژست دیپلماتیک است. این اهداف همانگونه که در رقص شمشیر محافل عرب در ریاض و کنفرانس مونیخ اعلام شده است، در واقع مهار ایران و جلوگیری نفوذ بد خیم و رفتار بی ثبات کننده آن در منطقه است.به این ترتیب امید به حل بحران در منطقه در راستای پاسخ مقامات دوحه اساساً دیریاب و دشوار خواهد بود.

   به این ترتیب با مواضع مشروطی که در پاسخ مقامات دوحه دیده می شود،حل بحران عربی یک راه بیشتر ندارد که قرار است نه در قاهره بلکه در ریاض و ابوظبی مشخص شود. این راه آنگونه که در کنش ها و الگو های رفتاری مقامات دوحه نمایان شده است نه به صورت گزینشی  بلکه باید با پذیرش بی قید و شرط محافل عربی همراه باشد. در این میان و بیشتر  در راستای ضرورت ثبات در منطقه شاید بدیل های دیگری  از الگو های حل بحران بتواند در حل بحران عربی کمک کند و آن اینکه قطر بخواهد از شورای همکاری خلیج فارس خارج شود و یا اینکه مقامات دوحه بخواهند با بر سر کار آمدن گروه های موافق ریاض و ابوظبی در دوحه رضایت دهند. در غیر این صورت، تداوم بحران و تنش داستان مکرر و پایان ناپذیر جنگ قدرت در محافل عربی و منطقه خواهد بود.