چشم انداز تشریک مساعی جدید آمریکا و روسیه در حل بحران سوریه

سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و رکس تیلرسون همتای آمریکایی وی به تازگی به صورت تلفنی در مورد حل و فصل بحران سوریه از جمله حمایت از آتش بس در این کشور رایزنی کردند. در این گفتگو بر حل بحران سوریه از طریق اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از اقدامات تحریک آمیز علیه نیروهای دولتی سوریه و نیاز به آتش بس بویژه از طریق مذاکرات آستانه و همچنین جلوگیری از بکارگیری سلاح شیمیایی تاکید شده است.

بدون تردید این مذاکره را باید فاز جدید تشریک مساعی آمریکا و روسیه در حل بحران سوریه دانست. با شرایطی که از فردای سقوط یک جنگنده هوایی سوریه از سوی آمریکا صورت گرفته است، به نظر نمی رسد که این ابتکار راهبردی معطوف به صلح همانند گذشته قرین توفیق باشد، چراکه منویات این دو کشور در بحران سوریه همسو نیست و هر کدام در راستای تضاد منافع،اهداف راهبردی خود را در سوریه تعقیب می کنند.

    همچون گذشته آمریکا مخالف نقش یابی روسیه در منطقه است و هیچگاه نمی خواهد که گستره نقش روسیه در منطقه از وضعیت فعلی فراتر رود. آمریکا به این نتیجه رسیده است که حضور روسیه در منطقه آنهم از طریق بحران سوریه نه به جهت حمایت از اسد، بلکه در راستای تمایلات توسعه طلبانه روسیه عصر پوتین و نیز تداوم حضور این کشور در مناسبات منطقه است. از طرف دیگر قصد و نیت آمریکا نیز در ساقط کردن جنگنده سوری دلیلی آشکار برای نقض غرضی است که بر روی آن تاکید می کند.بدون تردید آمریکا به رغم همه مواضع اعلامی خود مبنی بر امتناع از حضور سوریه،این اقدام را در کنار حمله موشکی به پایگاه الشعیرات واقع در حومه حمص نشانه بارزی از تمایل و تلاش برای تعریف نقش جدی در بحران سوریه  می داند. در واقع بینانه ترین شرایط آمریکا تلاش دارد که در این نقش جدید هم جبهه مقاومت را ضعیف کند و هم نوعی واگرایی را در ائتلاف ایران و روسیه ایجاد کند.

در این میان قصد و اقدمات کاهاً ایذایی روسیه به عنوان بخشی از علل و عوامل تعلیق و تاخر صلح در بحران سوریه است. آنگونه که مقامات کرملین بار ها اعلام کرده اند، حضور مستمر و البته سازمان یافته آنها و همچنین دخالت آنها در حیات سر زمینی کشور های منطقه در راستای حضور آمریکا در منطقه و رویکرد مداخله گرایانه ی آن در فراگرد حیات سیاسی کشور ها قابل توجیه است. تعقیب و پی گیری مجدانه روسیه  در این رویکرد های مداخله گرایانه به معنای آن است که روسیه عصر پوتین نمی خواهد از آمریکا در این راهبرد عقب بماند و مایل است که این نقش را نه همعرض نقش آمریکا و به صورت موازی بلکه به صورت موثر و قوی تر بازی کند. مهمترین نشانه برای اثبات این ادعا واکنشی است که روسیه در قبال سقوط جنگنده سوریه از سوی آمریکا نشان داده است. روسیه در پی ساقط شدن جنگنده سوخو-٢٢ ارتش سوریه سوری در جنوب غربی رقه اعلام کرد که نیروی هوایی آن کشور همه هواپیماهایی را که در منطقه عملیاتی نیروی هوایی روسیه یعنی در غرب رود فرات در تردد باشند، هدف قرار خواهد داد. به این ترتیب و با توجه به نا امن شدن آسمان سوریه برای آمریکا باید این وضعیت را شروع فاز جدیدی از رقابت های راهبردی روسیه و آمریکا دانست و نشان می دهد که تلاش دو کشور متضمن هیچ نتیجه راهبردی مطلوب برای حل بحران سوریه نیست.در سطحی دیگر روسیه آنگونه که به تازگی اعلام کرده است، هشدار آمریکا را درباره هرگونه استفاده دوباره ارتش سوریه از سلاح شیمایی در مواجهه با معارضان این کشور را ناصواب و محکوم کرده است. این رویکرد درک روسیه به تمایل آمریکا در ایجاد بحران وگسترش آن در محیط های منطقه ای را منعکس و نشان می دهد. شرایط حاضر و با توجه به مناسبات منطقه و همچنین تلاشی که بازیگران منطقه ای در بحران سوریه انجام می دهند، نباید انتظار داشت که این گونه ابتکارات صلح مورد نظر سوریه را به حیات سیاسی کشور باز گرداند.